- Leren in het natuurlijke systeem berust op waarneming. Zo lopen jonge ganzen (en andere nestvlieders) meteen nadat ze uit het ei gekomen zijn hun moeder achterna. Konrad Lorenz liet zien dat dit gedrag berust op een inprentingsmechanisme dat aangeboren - genetisch bepaald - is. Inprenten, een snel leerproces, waarbij jonge dieren in een korte periode bepaalde kenmerken van hun soortgenoten of andere elementen van hun milieu in zich opnemen waardoor later de natuurlijke reacties tegenover bijv. hun soortgenoten kunnen worden opgewekt. Meer ...
- Leren in het sociaal regelsysteem vindt plaats van binnen naar buiten. De mens verandert de natuur in cultuur en wacht af wat de gevolgen daarvan zijn. Lorenz ontwikkelde eerst een theorie, een hypothese, over het gedrag van nestvlieders die hij vervolgens toetste door de natuur te veranderen in die zin dat hij als moeder optrad bij het uitkomen van de ganze-eieren. Het gevolg van die verandering was dat de jonge ganzen hem als moeder aanzagen en hem achterna liepen in plaats van hun ganze-moeder. Meer ...
- Leren in het communicatieve zelfsturingssysteem vereist een model van de kenner, ofwel van de mens in het leerproces waaruit het leren zichzelf stuurt; de communicatieve stabiliteitslaag in de cultuur is recursief.
In zijn uit 1974 daterende Nobelprijs-biografie neemt Lorenz afstand van zijn in nazi-terminologie vervat schrijven inzake de gevaren van domesticatie. Daarmee laat hij zien dat hij niet alleen verstand heeft van ganzen, maar ook wat het is om mens te zijn. Hij schrijft onder meer: ...
|