De logica van het gevoel heeft in een historisch verleden drie culturele gedaanten ontwikkeld die als een logisch verleden in de cultuur zijn neergeslagen en bewaard, terwijl vanaf de geboorte ieder mens als individu ook weer deze drie logische lagen doorloopt. Logica is de uitwerking van het gevoel (primaire emoties ²: angst, boosheid en verdriet) dat wordt afgebeeld op de drie stabiliteitslagen in de cultuur. Daarom liggen er ook drie grote betekenissystemen ten grondslag aan de zelfdefinitie en de zelfsturing van mensen en maatschappijen als lerende systemen. Dat zijn de klassenlogica, de relatielogica en de transformatielogica.
Catharsis vervult een brugfunctie in de kennistheorie; het is een emotionele bevrijding uit een verouderd kennissysteem en de nesteling der emoties in een nieuwe stabiliteitslaag in de cultuur die het mogelijk maakt om te denken wat tevoren niet kon worden gedacht, noch gezegd.
In de informatietheorie wordt kennis gedefinieerd als alles wat antwoord geeft op negatieve terugmelding ³. Dat deze definitie ook van toepassing is op het menselijk gevoel en op de emoties laat zien dat we hier ook met kennis van doen hebben, kennis van de meest elementaire soort, want we vertrekken van negatieve emoties en we zoeken naar antwoorden in de cultuur.

Een mens leert van binnen naar buiten en van beneden naar boven door de ontwikkeling van expressiviteit en bewustwording van de logica van het gevoel.
Angst en geborgenheid in het natuurlijke systeem	Boosheid en rechtvaardigheid in het sociale regelsysteem	Verdriet: verlies aan externe zingeving en de geboorte van zelfherkenning in het communicatieve systeem. Sturen op kwaliteit en waarden.

De verwerking van negatieve feedback stuurt de cultuur bij door de catastrofale leerprocessen ⁵  aan te wijzen die achter rampen steken. De schok van de falsificatie van het werkelijkheidsbeeld voor de logica van het gevoel is des te groter naarmate die werkelijkheid als vanzelfsprekender gold.

Veilgheid in het natuurlijke systeem

Het financieel - sociaal - systeem, dat geen systeem blijkt te zijn

De G-20 als Leviathan

Deze abstracte, theoretische driedeling van de werkelijkheid - je leeft in de drie systemen tegelijk - en concrete voorbeelden uit de praktijk (fictie en non-fictie, hiernaast) heb ik op deze site aan elkaar willen toetsen, en met succes! Zie voor de verdere opzet van deze site: verantwoording.

¹ De kennistheorie van de stabiliteitslagen in de cultuur maakt de onbewuste en verborgen sturing van de emoties bewust, daarom is filosofie - en meer bepaald de kennistheorie - als een psychiatrie van sociale systemen te beschouwen. In plaats van ieder individu apart te bekijken, zoals nu gebeurt, is het meer effectief om de systemen van de menselijke kennis te bezien. Want individuen symptomatiseren de logische kenmerken, dus ook de gebreken, van de stabiliteitslagen waarin ze leven of die ze missen.
² Antonio Damasio behandelt de primaire emoties als een onderdeel van de homeostase, een verzameling instrumenten die bedoeld is om de fundamentele problemen van het leven zonder dat nadenken daarbij nodig is automatisch op te lossen. Antonio Damasio, Het gelijk van Spinoza, Amsterdam, 2004.
³ Negatieve terugmelding of negatieve feedback is een van de kernbegrippen uit de cybernetica.
⁴ Het kenmerk van een systeem is emergentie. Emergente eigenschappen zijn eigenschappen die niet herleidbaar of reduceerbaar zijn tot eigenschappen van de delen van het systeem. Lees meer over systemen in het hoofdstuk Systeemtheorie van de cursus Complexiteit en Evolutie, of uit het hoofdstuk The Systems View of Cognition van de cursus Cognitive Systems van Prof. Francis Heylighen.
⁵ Een catastrofaal leerproces is het zoeken naar een oplossing voor een probleem in een systeem (het natuurlijke of het sociale regelsysteem) dat geen oplossing voor dat probleem bevat.