Logica van het gevoel Cornelis ≠ homeostase Damasio
De naam 'Logica van het gevoel' is behalve de titel van een boek1, ook de naam die in dit boek wordt gegeven aan het interne besturingssysteem2 van het menselijk organisme.
Voor we de betekenis van 'logica van het gevoel' in beschouwing nemen, kijken we eerst even naar de betekenis van 'logica van de automobiel'. Daaronder verstaan we de overdracht van informatie te beginnen bij de (verbrandings)motor voor de opwekking van kracht en eindigend bij de wielen voor de voortbeweging van de automobiel.
Onder de betekenis van 'logica van het gevoel' wordt verstaan de overdracht van informatie te beginnen bij de stofwisseling (energie, voedsel) en eindigend bij de emoties en gevoelens. Het gehele proces is beschreven in Het gelijk van Spinoza3 , Damasio 2003, onder de naam homeostase. Dus in die zin is 'logica van het gevoel' synoniem met homeostase.
Arnold Cornelis behandelt in Logica van het gevoel de invloed die het gevoel van de samenleving heeft op de opbouw van de cultuur, en de invloed die de cultuur heeft op de mens als individu. Die samenhang blijkt ook uit de ondertitel 'Filosofie van de Stabiliteitslagen in de Cultuur als Nesteling der Emoties'. Hiermee presenteert Cornelis een sociale kennistheorie, gebaseerd op de fundamentele emoties angst, boosheid en verdriet die verbonden zijn met de opbouw van de drie stabiliteitslagen.
Deze website beoogt de theorie van 'de drie stabiliteitslagen in de cultuur als nesteling van emoties' te toetsen indachtig de suggestie van Cornelis op pagina 28.
De toetsing vindt plaats aan de hand van het volgende statement van de schrijver: De logica van het gevoel heeft in een historisch verleden drie culturele gedaanten ontwikkelt die als een logisch verleden in de cultuur zijn neergeslagen en bewaard (zie hier mijn visuele verduidelijking), terwijl ieder mens als individu ook weer deze drie logische lagen doorloopt (zie hier mijn visuele verduidelijking).
Er kan pas sprake zijn van cultuur volgens Cornelis op het moment waarop de mens zich onderscheidt van het dier en dat is het moment waarop de natuurlijke taal een systeem van mogelijkheden opent die de mens los maakt van de wereld van de waarneming. Voor een mens bestaat de werkelijkheid niet uit feiten, maar uit mogelijkheden, dat wordt weergegeven in de grotschilderingen van Chauvet en Lascaux.
Nu wil het geval dat in de afgelopen 20 jaar Antonio Damasio een aantal boeken3 van zijn hand het licht heeft laten zien waarin de twee kanten van de logica van het gevoel worden behandeld. Dat wil zeggen: de logica over het ontstaan van het gevoel als onderdeel van de homeostase en de logica over de doorwerking van het gevoel in de cultuur. Wel moet hierbij nogmaals de aantekening worden gemaakt dat Damasio die twee kanten behandelt onder de naam homeostase en dat een mogelijke aanzet tot een begin van de homeostase ruimschoots ligt voor het begin van de periode waarop Cornelis de cultuur laat beginnen. Maar dit behoeft geen bezwaar te zijn gebruik te maken van de indeling van de cultuur in de drie stabiliteitslagen.
Het vorenstaande is hier schematisch weergegeven en laat zien dat de 'logica van het gevoel' is ingebed in de homeostase.
Uit het schema schema natuur_cultuur dat gebaseerd is op Wij zijn nooit modern geweest van Bruno Latour, blijkt dat de aanpak van Damasio en Cornelis valt binnen die van Latour.
----------------------------
1 Logica van het gevoel, Filosofie van de Stabiliteitslagen in de Cultuur als Nesteling der Emoties, Arnold Cornelis; Stichting Essence Amsterdam-Brussel, negende druk 2000.
2 Waar komt ons gevoel vandaan en wat is de verhouding tot de homeostase ,Wim van Mourik.
3 - Ik voel dus ik ben; Hoe gevoel en lichaam ons bewustzijn vormen, Antonio R. Damasio; Wereldbibliotheek . Amsterdam, derde druk 2003.
- Het gelijk van Spinoza; Vreugde, verdriet en het voelende brein, Antonio Damasio; Wereldbibliotheek . Amsterdam, tweede druk 2004.
- Het zelf wordt zich bewust; Hersenen, bewustzijn, ik, Antonio Damasio; Wereldbibliotheek . Amsterdam 2010.
- De vreemde orde der dingen; Het leven, het gevoel en het ontstaan van culturen, Antonio Damasio, Wereldbibliotheek . Amsterdam, 2018.
|