Het beroemdste fresco van Rafaël is ‘De school van Athene’ in de Stanza della Segnatura. in de Vaticaanse musea in Vaticaanstad. Het is geschilderd tussen 1509 en 1510. Op deze fresco zijn de twee hoofdpersonen Plato en Aristoteles afgebeeld, de eerste omhoog wijzend naar een niet waarneembare ideeënwereld, de tweede omlaag wijzend naar de concrete, zichtbare aarde. Hiermee wordt uitgebeeld dat Plato een vertegenwoordiger is van het rationalisme en Aristoteles van het empirisme. Het empirisme stelt dat alle menselijke kennis uit de ervaring voortkomt en is daarmee de tegenhanger van het rationalisme dat de aangeboren ideeën als bron van kennis ziet. Waarneming is de bron van kennis, maar ze is niet de kennis zelf. Hoe worden de in de waarneming gegeven feiten dan omgezet in wetenschappelijke kennis? Aristoteles beschrijft dit proces als volgt. Alle dieren [ ...] hebben een aangeboren vermogen om onderscheid te maken, dat waarneming wordt genoemd. Bij sommige dieren wordt wanneer ze waarnemen het waargenomene vastgehouden, bij andere niet. De dieren die het niet vasthouden [ ...] hebben buiten hun waarneming geen kennis. Maar bepaalde wezens met waarneming kunnen het waargenomene in hun geest houden; en wanneer een aantal van zulke gevallen tot stand is gekomen, vinden we nog een tweede verschil: bepaalde wezens komen door het vasthouden van zulke dingen tot een algemene begrip, andere niet. Zo komt dan uit waarneming datgene voort wat we herinnering noemen; en uit herinnering komt (wanneer ze zich dikwijls heeft voorgedaan met betrekking tot hetzelfde voorwerp) ondervinding of ervaring voort -want herinneringen in veelvoud vormen één enkele ondervinding. En uit ondervinding, of uit het gehele universele begrip dat in de geest is komen te berusten, [ ...] komt een beginsel voort van vaardigheid en van kennis. (Analytica posteriora II 19, 999b35-100a9, cf Jonathan Barnes, Aristoteles) |